Η υπόθεση Heinz A. Richter απασχόλησε την ελληνική κοινωνία για 11 χρόνια περίπου, δηλαδή από τη στιγμή της έκδοσης του βιβλίου του Η Μάχη της Κρήτης από τις εκδόσεις Γκοβόστη το 2011 μέχρι την οριστική ανάκληση του τίτλου του επίτιμου διδάκτορα το Δεκέμβριο του 2021. Σκοπός μας είναι να εξετάσουμε, στο βαθμό του εφικτού, όλες τις διαστάσεις αυτής της υπόθεσης: το ίδιο το βιβλίο, την ανακήρυξη του Γερμανού ιστορικού ως επίτιμου διδάκτορα από το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης, τις αντιδράσεις που προκάλεσε η ανακήρυξη του, η δίκη του Heinz A. Richter με βάση τον αντιρατσιστικό νόμο, η αθώωσή του, η αφαίρεση του τίτλου κ.ά. Ωστόσο, δεν θα μείνουμε μόνο στα γεγονότα αυτά αλλά θα επιχειρήσουμε να θίξουμε ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη μεθοδολογία της ιστορίας, την ιστορική εγκυρότητα, την ιδεολογική χρήση της ιστορίας, τη συλλογική μνήμη, το συνταγματικό δίκαιο, τη σχέση ιστορίας και πολιτικής, τη σχέση ιστορίας και δημοκρατίας καθώς και ζητήματα λογοκρισίας και αυτολογοκρισίας κ.ά.
Εισαγωγή
Η επιστήμη της Ιστορίας αποτελεί μια εξαιρετική ανθρώπινη δημιουργία με την οποία μελετάμε, αναλύουμε και κατανοούμε σημαντικά και λιγότερο σημαντικά γεγονότα του παρελθόντος. Η συγγραφή πολλών και διαφορετικών βιβλίων για ένα ιστορικό ζήτημα αναδεικνύει τις πολλές και διαφορετικές όψεις και διαστάσεις ενός θέματος που συχνά έχει αντίκτυπο στο παρόν και στο μέλλον μιας κοινότητας, μιας πόλης ακόμα και μιας χώρας. Οι ιστορικοί που τοποθετούνται μ’ ένα διαφορετικό τρόπο απέναντι στην καθιερωμένη ανάγνωση μιας τοπικής, εθνικής ή παγκόσμιας ιστορίας συχνά δέχονται επιθέσεις ότι παραποιούν την ιστορία ή έχουν μια κρυφή ατζέντα. Έτσι, τίθεται και το ζήτημα των ορίων που πρέπει να έχει η συγγραφή μιας ιστορίας ή η τοποθέτηση απέναντι σ’ ένα ιστορικό γεγονός. Ποιος όμως αποφασίζει για τα όρια αυτά; Το κράτος, η δικαιοσύνη, κάποια ανεξάρτητη αρχή ή η κοινότητα των ιστορικών; Το θέμα είναι πολύπλοκο και άπτεται ζητημάτων δικαιοσύνης, δημοκρατίας, ιδεολογίας, ιστορικής γνώσης και εγκυρότητας, λογοκρισίας, μεθοδολογίας, μνήμης και πολιτικής. Ίσως το πιο σημαντικό σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι οι συζητήσεις συχνά περιστρέφονται γύρω από δευτερεύοντα ζητήματα και αποδυναμώνεται ο ουσιαστικός διάλογος για τα ίδια τα ιστορικά γεγονότα.
Στην παραπάνω περίπτωση μπορούμε να εντάξουμε και το βιβλίο του Heinz A. Richter Η Μάχη της Κρήτης. Ξεκινώντας από την αναγόρευση του ως επίτιμου διδάκτορα στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης και τις αντιδράσεις που προκάλεσε, το συγκεκριμένο βιβλίο έγινε ευρύτερα γνωστό και άνοιξε μια νέα συζήτηση για τη Μάχη της Κρήτης.
Heinz A. Richter: η ζωή και το έργο του
Εργογραφία του Heinz A. Richter